ရန္ကုန္တုိင္း
ေဒသႀကီး ေမွာ္ဘီၿမိဳ႕နယ္ ဆူးပုတ္ကုန္း ေက်းရြာႏွင့္ သေႏၶပင္ ေက်းရြာ
ေဒသမ်ားတြင္ အနီး၀န္းက်င္ရွိ Alpine ၊ Pepsi ၊ JCB ႏွင့္ တစ္႐ႈး စကၠဴ
စက္႐ုံမ်ား၏ စြန္႔ပစ္ ေရဆုိးထုတ္ ေျမာင္းမ်ားမွ ေရမ်ားသည္
စိုက္ခင္းမ်ားအတြင္း ျဖတ္သန္း စီးဆင္း မႈအေပၚ ေဒသခံ အမ်ားစုက စုိးရိမ္လ်က္
ရွိေၾကာင္း သိရသည္။
အဆုိပါ ေရေျမာင္းမ်ားမွ စီးဆင္းလာေသာ ေရမ်ားသည္ ေဘး၀ဲယာ တေလွ်ာက္ လက္ယက္ေရတြင္းမ်ား အတြင္းသုိ႔ ၀င္ေရာက္ ၍ မၾကာခဏ ေရမ်ား အေရာင္ေျပာင္းလဲျခင္း၊ အက္ဆစ္နံ႔ကဲ့သို႔ေသာ အနံ႔ဆိုးမ်ားထြက္ျခင္းအျပင္ တခါတရံ ငါးမ်ား ေသဆံုးတတ္ျခင္း မ်ားေၾကာင့္ ေသာက္သံုးေရ ႏွင့္ ခ်ိဳးေရ သုံးေရ အတြက္ အခက္အခဲႀကံဳရမႈမ်ားရွိသည္ဟု ေဒသခံမ်ားက ေျပာျပသည္။
“အဲဒီ ေရဆုိးေျမာင္း ေဘးတေလွ်ာက္ လက္ယက္ေရတြင္းေတြ သုံးလုိ႔မရေတာ့ဘူး၊ အက္ဆစ္ အနံ႔လုိမ်ိဳး ခ်ဥ္ဆူးဆူးအနံ႔ေတြ ထြက္ တယ္၊ ေရကလည္း တခါတေလ အဝါေရာင္ျဖစ္လုိက္ သံေခ်းေရာင္ျဖစ္လုိက္ အျဖဴေရာင္ျဖစ္လုိက္နဲ႔။ ပုိဆုိးတာက ေျမာင္း ေဘး က စုိက္ခင္းေတြဆုိရင္ အဲဒီ ေျမာင္းထဲကေရနဲ႔ပဲ စုိက္ပ်ိဳးၾကတာ။ လက္ရွိ က်ေနာ္တုိ႔ရြာမွာေတာ့ ဘာမွမျဖစ္ေသးဘူး။ ဒါေပမယ့္ တခ်ိန္ခ်ိန္မွာ တခုခုျဖစ္ႏုိင္တယ္လုိ႔ က်ေနာ္ထင္တယ္”ဟု ဆူးပုတ္ကုန္း ေက်းရြာ ဥကၠ႒ ဦးဆန္းဝင္းက ဧရာဝတီ သုိ႔ေျပာသည္။
အဆုိပါ ေက်းရြာမ်ား၏အနီး ေရမ်ားစီးဆင္းရာ အထက္ဘက္တြင္ Alpine ေသာက္ေရသန္႔ စက္႐ုံ ၊ JCB ကတ္ထူ စကၠဴပုံးႏွင့္ ေႂကြ ျပား စက္႐ုံ၊ Pepsi အခ်ိဳရည္ စက္႐ုံ ႏွင့္ တစ္႐ႈး စကၠဴ စက္႐ုံမ်ားရွိၿပီး စက္႐ုံ ၄ ႐ုံ၏ ေရဆုိးထုတ္ေျမာင္းမ်ားမွာ တ႐ုံႏွင့္ တ႐ုံ ျဖတ္ သန္း စီးဆင္းလာျခင္းျဖစ္ရာ မည္သည့္ စက္႐ုံမွ ေရမ်ားသည္ ဓာတုပစၥည္း ပါ၀င္ေၾကာင္း မသိရွိရဟုလည္း ဆိုသည္။
“Alpine ေသာက္ေရသန္႔ စက္႐ုံအေနနဲ႔ ေသာက္ေရသန္႔ ထုတ္လုပ္ေနတာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ဓာတုေဗဒပစၥည္း အနည္းဆုံးျဖစ္ ေအာင္ စီမံထုတ္လုပ္ ေနတာပါ၊ သက္ဆုိင္ရာ တာဝန္ရွိသူေတြ အခ်ိန္မေရြး လာေရာက္ စစ္ေဆးႏုိင္ပါတယ္”ဟု Alpine ေသာက္ေရ သန္႔ စက္႐ုံမွ စက္႐ုံမႉး ေဒၚခင္နီလာက ဧရာဝတီ သုိ႔ေျပာသည္။
ေဒသခံ ရြာမ်ား၏ အဓိက စီးပြားေရးမွာ စုိက္ပ်ိဳးေရး လုပ္ငန္းျဖစ္ၿပီး စုိက္ခင္းမ်ားအတြက္ ေရအား အဆုိပါ ေျမာင္းမွ ေရကုိ မွီခုိသံုးစြဲေနၾကေၾကာင္း၊ ထို႔ေၾကာင့္ စုိက္ပ်ိဳးေရးသမားမ်ား၏ က်န္းမာေရး အသိပညာ တုိးတက္ေစရန္ ပညာေပး အစီအစဥ္မ်ား လုပ္ရန္ လုိအပ္လ်က္ရွိေၾကာင္း ဦးဆန္၀င္း က ေျပာဆိုသည္။
“စုိက္ပ်ိဳးေရးသမား အေတာ္မ်ားမ်ားကေတာ႔ က်န္းမာေရးအသိ သိပ္မရွိၾကဘူး။ သူတုိ႔က စက္႐ုံက ေရထြက္တယ္ ဆုိၿပီး ေက်းဇူး ေတာင္ တင္ေနတာ။ အဲဒီေရနဲ႔ပဲ စိုက္ပ်ိဳးေနၾကတာ။ အရင္ကေတာ႔ ဒီရြာကုိ NGO အဖြဲ႔ေတြက လာၿပီး ပညာေပးတာ၊ ေဟာေျပာ တာေတြ လုပ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သိပ္ ထူးျခားမႈ မရွိဘူးျဖစ္ေနတယ္”ဟုလည္း ဦးဆန္၀င္း က ဆက္လက္ ေျပာၾကားသည္။
ယခင္က အဆုိပါရြာမ်ားသို႔ က်န္းမာေရး ဌာနမ်ား၊ စည္ပင္ဌာနမ်ားက ေရနမူနာမ်ား လာေရာက္ယူ၍ ဓာတ္ခြဲခန္း၌ စမ္းသပ္မႈမ်ား ျပဳ လုပ္ခဲ႔ဖူးေသာ္လည္း စမ္းသပ္မႈ မလုပ္သည္မွာ ၾကာၿပီျဖစ္၍ လတ္တေလာ အေျခအေနအရ လာေရာက္စစ္ေဆး စမ္းသပ္သင့္ေၾကာင္း သေႏၶပင္ ေက်းရြာ ဥကၠဌ ဦးျမင္႔သိန္းကလည္း ေျပာသည္။
“ၿပီးခဲ့တဲ့ ေအာက္တုိဘာ လကဆုိ မုိးရြာလုိက္တာ။ အဲဒီမွာ စက္႐ုံကစြန္႔တဲ့ေျမာင္းမွာ ေရလွ်ံၿပီးေတာ့ ဒီဘက္ေျမာင္းထဲေတြမွာပါ ငါးေတြ ေသတယ္။ အဲဒီ အခ်ိန္မွာ Pepsi စက္႐ုံက ေရထုတ္တာ ေရေတြက ပန္းေရာင္ေတြ ျဖစ္ေနတယ္။ သူတုို႔စက္႐ုံကုိ သြားေျပာ ေတာ့ သူတုိ႔ေရေၾကာင့္ မဟုတ္ဘူး။ ဓာတ္ခြဲခန္းမွာ လာၾကည့္လုိ႔ ေျပာတယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ ကေတာ့ တကယ္ တာ၀န္ရွိသူေတြ လာေရာက္ စစ္ေဆးတာကုိ လုိခ်င္ပါတယ္”ဟုလည္း ၎က ဆိုသည္။
JCB ကတ္ထူ စကၠဴပုံးႏွင့္ ေႂကြျပား စက္႐ုံမန္ေနဂ်ာ ဦးမင္းညႊန္႔ဝင္းကလည္း“အဲဒီ ေျမာင္း ၂ ခုစလုံးက JCB က စတာမဟုတ္ဘူး၊ Pepsi နဲ႔ Alpine တုိ႔ကစတာ။ က်ေနာ္တုိ႔စက္႐ုံက ေရသုံးတဲ့စက္႐ုံမဟုတ္ဘူး။ အဲဒီ ေရေတြက ဟုိစက္႐ုံႏွစ္ခုက လာတဲ့ေရေတြ၊ က်ေနာ္တုိ႔ စက္႐ုံထဲက ျဖတ္သြားတာပဲ ရွိတာ။ က်ေနာ္တုိ႔ စက္႐ုံထဲက ထြက္တာမွန္ေပမယ့္ က်ေနာ္တုိ႔ သုံးတဲ့ေရ မဟုတ္ဘူး”ဟု ဧရာဝတီ သုိ႔ေျပာသည္။
အဆုိပါ စက္႐ုံမ်ားမွ ထြက္ေသာ ေရမ်ားေၾကာင္႔ ေဒသခံ ရြာမ်ားတြင္ ေသာက္သံုးေရ အခက္အခဲျဖစ္ျခင္း၊ ေရတြင္းေရကန္မ်ား ပ်က္စီးမႈ ျဖစ္ျခင္း ရွိခဲ့ပါက ေဒသခံမ်ားေပးသည့္ ေျမေနရာတြင္ စက္ေရတြင္း တူးေပးမည္ဟု Alpine တာ၀န္ရွိသူမ်ားက ကတိျပဳထားေၾကာင္း သိရသည္။
“Alpine က ေဒါက္တာစုိင္း ကေတာ့ ႀကိဳက္တဲ့ေနရာမွာ ေျမေနရာေပး။ သူတုိ႔ စက္ေရတြင္း တူးေပးမယ္ေျပာတယ္။ ဒါေပမယ့္ အခု ရြာဘက္မွာ ေျမေစ်းေတြက တက္ေနေတာ့ ဘယ္သူမွ ေျမ မေပးခ်င္ၾကဘူး။ စက္ေရတြင္းကေတာ့ တူးမွကုိ ျဖစ္မွာ။ ဘာလုိ႔လဲ ဆုိ ေတာ့ ေသာက္သံုးေရက သန္႔မွကုိ ရမွာေလ”ဟု ဦးျမင္႔သိန္းက ဆိုသည္။
ဧရာ၀တီ
အဆုိပါ ေရေျမာင္းမ်ားမွ စီးဆင္းလာေသာ ေရမ်ားသည္ ေဘး၀ဲယာ တေလွ်ာက္ လက္ယက္ေရတြင္းမ်ား အတြင္းသုိ႔ ၀င္ေရာက္ ၍ မၾကာခဏ ေရမ်ား အေရာင္ေျပာင္းလဲျခင္း၊ အက္ဆစ္နံ႔ကဲ့သို႔ေသာ အနံ႔ဆိုးမ်ားထြက္ျခင္းအျပင္ တခါတရံ ငါးမ်ား ေသဆံုးတတ္ျခင္း မ်ားေၾကာင့္ ေသာက္သံုးေရ ႏွင့္ ခ်ိဳးေရ သုံးေရ အတြက္ အခက္အခဲႀကံဳရမႈမ်ားရွိသည္ဟု ေဒသခံမ်ားက ေျပာျပသည္။
“အဲဒီ ေရဆုိးေျမာင္း ေဘးတေလွ်ာက္ လက္ယက္ေရတြင္းေတြ သုံးလုိ႔မရေတာ့ဘူး၊ အက္ဆစ္ အနံ႔လုိမ်ိဳး ခ်ဥ္ဆူးဆူးအနံ႔ေတြ ထြက္ တယ္၊ ေရကလည္း တခါတေလ အဝါေရာင္ျဖစ္လုိက္ သံေခ်းေရာင္ျဖစ္လုိက္ အျဖဴေရာင္ျဖစ္လုိက္နဲ႔။ ပုိဆုိးတာက ေျမာင္း ေဘး က စုိက္ခင္းေတြဆုိရင္ အဲဒီ ေျမာင္းထဲကေရနဲ႔ပဲ စုိက္ပ်ိဳးၾကတာ။ လက္ရွိ က်ေနာ္တုိ႔ရြာမွာေတာ့ ဘာမွမျဖစ္ေသးဘူး။ ဒါေပမယ့္ တခ်ိန္ခ်ိန္မွာ တခုခုျဖစ္ႏုိင္တယ္လုိ႔ က်ေနာ္ထင္တယ္”ဟု ဆူးပုတ္ကုန္း ေက်းရြာ ဥကၠ႒ ဦးဆန္းဝင္းက ဧရာဝတီ သုိ႔ေျပာသည္။
အဆုိပါ ေက်းရြာမ်ား၏အနီး ေရမ်ားစီးဆင္းရာ အထက္ဘက္တြင္ Alpine ေသာက္ေရသန္႔ စက္႐ုံ ၊ JCB ကတ္ထူ စကၠဴပုံးႏွင့္ ေႂကြ ျပား စက္႐ုံ၊ Pepsi အခ်ိဳရည္ စက္႐ုံ ႏွင့္ တစ္႐ႈး စကၠဴ စက္႐ုံမ်ားရွိၿပီး စက္႐ုံ ၄ ႐ုံ၏ ေရဆုိးထုတ္ေျမာင္းမ်ားမွာ တ႐ုံႏွင့္ တ႐ုံ ျဖတ္ သန္း စီးဆင္းလာျခင္းျဖစ္ရာ မည္သည့္ စက္႐ုံမွ ေရမ်ားသည္ ဓာတုပစၥည္း ပါ၀င္ေၾကာင္း မသိရွိရဟုလည္း ဆိုသည္။
“Alpine ေသာက္ေရသန္႔ စက္႐ုံအေနနဲ႔ ေသာက္ေရသန္႔ ထုတ္လုပ္ေနတာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ဓာတုေဗဒပစၥည္း အနည္းဆုံးျဖစ္ ေအာင္ စီမံထုတ္လုပ္ ေနတာပါ၊ သက္ဆုိင္ရာ တာဝန္ရွိသူေတြ အခ်ိန္မေရြး လာေရာက္ စစ္ေဆးႏုိင္ပါတယ္”ဟု Alpine ေသာက္ေရ သန္႔ စက္႐ုံမွ စက္႐ုံမႉး ေဒၚခင္နီလာက ဧရာဝတီ သုိ႔ေျပာသည္။
ေဒသခံ ရြာမ်ား၏ အဓိက စီးပြားေရးမွာ စုိက္ပ်ိဳးေရး လုပ္ငန္းျဖစ္ၿပီး စုိက္ခင္းမ်ားအတြက္ ေရအား အဆုိပါ ေျမာင္းမွ ေရကုိ မွီခုိသံုးစြဲေနၾကေၾကာင္း၊ ထို႔ေၾကာင့္ စုိက္ပ်ိဳးေရးသမားမ်ား၏ က်န္းမာေရး အသိပညာ တုိးတက္ေစရန္ ပညာေပး အစီအစဥ္မ်ား လုပ္ရန္ လုိအပ္လ်က္ရွိေၾကာင္း ဦးဆန္၀င္း က ေျပာဆိုသည္။
“စုိက္ပ်ိဳးေရးသမား အေတာ္မ်ားမ်ားကေတာ႔ က်န္းမာေရးအသိ သိပ္မရွိၾကဘူး။ သူတုိ႔က စက္႐ုံက ေရထြက္တယ္ ဆုိၿပီး ေက်းဇူး ေတာင္ တင္ေနတာ။ အဲဒီေရနဲ႔ပဲ စိုက္ပ်ိဳးေနၾကတာ။ အရင္ကေတာ႔ ဒီရြာကုိ NGO အဖြဲ႔ေတြက လာၿပီး ပညာေပးတာ၊ ေဟာေျပာ တာေတြ လုပ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သိပ္ ထူးျခားမႈ မရွိဘူးျဖစ္ေနတယ္”ဟုလည္း ဦးဆန္၀င္း က ဆက္လက္ ေျပာၾကားသည္။
ယခင္က အဆုိပါရြာမ်ားသို႔ က်န္းမာေရး ဌာနမ်ား၊ စည္ပင္ဌာနမ်ားက ေရနမူနာမ်ား လာေရာက္ယူ၍ ဓာတ္ခြဲခန္း၌ စမ္းသပ္မႈမ်ား ျပဳ လုပ္ခဲ႔ဖူးေသာ္လည္း စမ္းသပ္မႈ မလုပ္သည္မွာ ၾကာၿပီျဖစ္၍ လတ္တေလာ အေျခအေနအရ လာေရာက္စစ္ေဆး စမ္းသပ္သင့္ေၾကာင္း သေႏၶပင္ ေက်းရြာ ဥကၠဌ ဦးျမင္႔သိန္းကလည္း ေျပာသည္။
“ၿပီးခဲ့တဲ့ ေအာက္တုိဘာ လကဆုိ မုိးရြာလုိက္တာ။ အဲဒီမွာ စက္႐ုံကစြန္႔တဲ့ေျမာင္းမွာ ေရလွ်ံၿပီးေတာ့ ဒီဘက္ေျမာင္းထဲေတြမွာပါ ငါးေတြ ေသတယ္။ အဲဒီ အခ်ိန္မွာ Pepsi စက္႐ုံက ေရထုတ္တာ ေရေတြက ပန္းေရာင္ေတြ ျဖစ္ေနတယ္။ သူတုို႔စက္႐ုံကုိ သြားေျပာ ေတာ့ သူတုိ႔ေရေၾကာင့္ မဟုတ္ဘူး။ ဓာတ္ခြဲခန္းမွာ လာၾကည့္လုိ႔ ေျပာတယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ ကေတာ့ တကယ္ တာ၀န္ရွိသူေတြ လာေရာက္ စစ္ေဆးတာကုိ လုိခ်င္ပါတယ္”ဟုလည္း ၎က ဆိုသည္။
JCB ကတ္ထူ စကၠဴပုံးႏွင့္ ေႂကြျပား စက္႐ုံမန္ေနဂ်ာ ဦးမင္းညႊန္႔ဝင္းကလည္း“အဲဒီ ေျမာင္း ၂ ခုစလုံးက JCB က စတာမဟုတ္ဘူး၊ Pepsi နဲ႔ Alpine တုိ႔ကစတာ။ က်ေနာ္တုိ႔စက္႐ုံက ေရသုံးတဲ့စက္႐ုံမဟုတ္ဘူး။ အဲဒီ ေရေတြက ဟုိစက္႐ုံႏွစ္ခုက လာတဲ့ေရေတြ၊ က်ေနာ္တုိ႔ စက္႐ုံထဲက ျဖတ္သြားတာပဲ ရွိတာ။ က်ေနာ္တုိ႔ စက္႐ုံထဲက ထြက္တာမွန္ေပမယ့္ က်ေနာ္တုိ႔ သုံးတဲ့ေရ မဟုတ္ဘူး”ဟု ဧရာဝတီ သုိ႔ေျပာသည္။
အဆုိပါ စက္႐ုံမ်ားမွ ထြက္ေသာ ေရမ်ားေၾကာင္႔ ေဒသခံ ရြာမ်ားတြင္ ေသာက္သံုးေရ အခက္အခဲျဖစ္ျခင္း၊ ေရတြင္းေရကန္မ်ား ပ်က္စီးမႈ ျဖစ္ျခင္း ရွိခဲ့ပါက ေဒသခံမ်ားေပးသည့္ ေျမေနရာတြင္ စက္ေရတြင္း တူးေပးမည္ဟု Alpine တာ၀န္ရွိသူမ်ားက ကတိျပဳထားေၾကာင္း သိရသည္။
“Alpine က ေဒါက္တာစုိင္း ကေတာ့ ႀကိဳက္တဲ့ေနရာမွာ ေျမေနရာေပး။ သူတုိ႔ စက္ေရတြင္း တူးေပးမယ္ေျပာတယ္။ ဒါေပမယ့္ အခု ရြာဘက္မွာ ေျမေစ်းေတြက တက္ေနေတာ့ ဘယ္သူမွ ေျမ မေပးခ်င္ၾကဘူး။ စက္ေရတြင္းကေတာ့ တူးမွကုိ ျဖစ္မွာ။ ဘာလုိ႔လဲ ဆုိ ေတာ့ ေသာက္သံုးေရက သန္႔မွကုိ ရမွာေလ”ဟု ဦးျမင္႔သိန္းက ဆိုသည္။
ဧရာ၀တီ